Wisselwerkingen

Een tijdlang was gezinstherapie gewoon. Plotseling in de tachtiger jaren waren er op congressen psychiaters en psychologen die verkondigden dat gezinstherapie niet deugde want "daarin werden ouders als schuldigen aangewezen". Een typische truc om tegenstanders onderuit te halen is - zoals hier - dat het gedrag van de tegenstander onjuist wordt beschreven om vervolgens de tegenstander te kunnen elimineren. Tegelijk waren er psychiaters die op dezelfde congressen beweerden dat antidepressiva 80% effect hadden. Een aantoonbare leugen. In kort bestek: manipulatie om het sociale interactieve model te vervangen door het medische individualiserende model. Want dat gaf de mogelijkheid om lastige en dure behandelingen te verstoten en pillen te gaan uitdelen. Dat lukte, ook door te weinig tegenspel van gezinstherapeuten (die wat teveel geimponeerd waren door hun succes en hun waakzaamheid kwijt waren). Kortom de medicus en de farmacy hadden hun toekomst veilig gesteld.

Het vreemde was dat gezinstherapie gebaseerd was op de Algemene Systemen theorie (Bertalanffy). Een gezin is een systeem. En een systeem heeft bepaalde kenmerken. Onder andere dat het gedrag van een systeemlid een functie heeft in relatie tot het systeem. Dat betekent dat je hoogstens het systeem de schuld kan geven van iets maar nooit een individu zoals een moeder of een vader. Zodat het door de psychiaters gehanteerde argument eigenlijk alleen maar liet zien dat ze niets van gezinstherapie begrepen. Maar niemand durfde dat toen te zeggen - ik ook niet, ik zat erbij en ik keek er naar en was verbijsterd.

Een systeem is ingebed. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat een systeem weer een lid kan zijn van een overkoepelend systeem zoals een familie of een groep en ook de gemeenschap waarin het syteem verkeert (kerkgemeenschap; dorp; stad; etcetera). Het systeemmodel maakt duidelijk dat op een gestructureerde manier er sociale beinvloeding is en dat een individu slechts te begrijpen en te behandelen is als je die sociale invloeden op de goede manier onderzoekt.

De algemene systemen theorie en daaruit ontwikkelde modellen, heeft postgevat in alle wetenschappen - het is een soort standaard - behalve in de nederlandse psychiatrie en psychologie die zich onder invloed van managers, medici en politiek heeft ontwikkeld tot een tragische, armzalig monocultuur van individu-gerichte maatregelen.

Hoe dan ook, een persoon is meer dan wat er binnen de grenzen van zijn huid aanwezig lijkt te zijn. Het zieke is dat artsen een individu zelfs hebben gereduceerd tot zijn hersenen en denken dat kennis daarover voldoende is. Een mens is tegenwoordig een brein met wat uitsteeksels.

Een nadeel van gezinstherapie is dat het een manier van interactioneel denken vergde dat niet door iedereen op te brengen is. Causaliteit is bijvoorbeeld circulair ( ik zou overigens liever zeggen: spiralend omdat elk proces zich in de tijd afspeelt en stilstand achteruitgang is ) dus niet: als a dan b maar zoiets als: x > a > b > x2 >. Bij de Selvini Pallazoli - aanpak die zeer effectief is bij zogenaamde psychiatrische stoornissen - heb je twee therapeuten nodig bij het gezin en twee achter de spiegel. Maar dan heb je in 3 sessies het probleem (zoals anorexia) opgelost. Op voorwaarde dat je alle betrokkenen kon bereiken. Moelijk werk. Niet voor elke hulpverlener inzichtelijk. Je moest bijvoorbeeld aan de patient duidelijk maken wat voor een dienst hij voor het systeem verrichte (erkenning ) en de inbreng van alle andere gezinsleden daarbij onder woorden brengen. Vereist nogal wat training.

In ieder geval: in elke wetenschap is externe beinvloeding een open deur behalve in de psychiatrie. Iedereen ervaart elke dag in zijn leven dat hij invloeden ondervindt van de omgeving waarin hij verkeert en van de personen die hij ontmoet of waar hij mee omgaat. Het is zoiets triviaals als 'elke dag gaat de zon op' en "de aarde is rond en draait om de zon'.
Sterk voorbeeld: ik heb het meegemaakt dat een client werd gezien als zwakzinnig totdat zijn ouders waar hij nog bij woonde overleden en hij na korte tijd opbloeide en inmiddels een academische studie voltooid heeft. Iedereen wordt gestimuleerd of belemmerd door factoren of personen 'buiten' hemzelf. Natuurlijk speelt de individuele beleving van die factoren en de mogelijkheden van de persoon ook mee. Maar, wil je iemand begrijpen dan moet je zijn geschiedenis en zijn sociale context kennen. (overigens geldt dat ook voor de hersenen - de hersenen kunnen niet zonder alle inbreng van alle delen van het lichaam en denken doen we niet met onze hersenen maar met ons hele lijf en zelfs misschien met nog meer dan dat).