woensdag 16 december 2009

Eerste lijns psychologie en ziektekostenverzekeringen

Wanneer ik bij mijn tandarts een behandeling onderga loop ik na afloop langs de balie waar ik afreken en een factuur meekrijg die ik vervolgens indien bij mijn ziektekostenverzekering. De verzekering restitueert vervolgens het bedrag. Geen probleem. Het is makkelijk en helder. Op de factuur staat een factuurnummer en mijn naam en geboortedatum, de behandeling wordt omschreven en het bedrag staat erop. Dat is alles.

Wanneer ik of u behandeld wordt door een eerste lijnspsycholoog gaat dat niet zo simpel. Het gaat zo: U krijgt een nota toegezonden als u een restitutiepolis heeft. Op die nota staat natuurlijk het bedrag. Zeg 88 euro. U bent 10 euro eigen bijdrage verschuldigd, die gaat eraf en vervolgens na verloop van tijd vergoed de ziektekostenverzekering (in dit voorbeeld IZZ)54 euro. Dat betekent dat u voor elk gesprek 24 euro (+ 10) zelf moet betalen. Ondanks dat er in de polis staat dat u recht hebt op als ik het goed heb 9 gesprekken per jaar met een - overheidsgeregistreerde)eerste lijns psycholoog of een Gezondheidszorgpsycholoog BIG. Het is namelijk zo dat de verzekering een strafkorting neemt omdat de psycholoog geen contract met die verzekering heeft.

Gezien vanuit uw psycholoog zit het volgende er allemaal aan vast:

- De psycholoog heeft een opleiding gedaan en moet door de overheid geregistreerd zijn. Hij/zij krijgt dan een BIG nummer. Zonder BIG nummer vergoed een ziektekostenverzekering niets. Prima tot zover. Je zou zeggen: het BIG nummer op de factuur dat ook nog bij de overheid geverifieerd kan worden, is voldoende waarborg voor de verzekering. Nou nee. Er is een instantie opgericht die checkt of de psycholoog een BIG registratie heeft en die verstrekt vervolgens een AGB nummer. Zonder dat AGB nummer vergoed de ziektekostenverzekering niet. (Waar ik op wacht is dat er een organisatie wordt opgericht die controleert of een psycholoog een AGB nummer heeft en zoja, vervolgens een B (bullshit) nummer verstrekt zodat er vast staat dat er een agb code is waaruit blijkt dat er een BIG nummer is. Het Droste cacaobusje effect. Wie weet kan het ook nog kadastraal worden vastgelegd).

Een aantal verzekeringen eisen ook een VEKTIS prestatiecode op de nota. Een bizarre term die suggereert dat er een afgewogen prestatie in wordt uitgedrukt maar nee het zijn codes voor typen gesprekken, zoals 30005 voor een Consult Relatietherapie. Verder dient op de nota uw BSN nummer (??!!) te staan en uw polisnummer.

De psycholoog kan ook rechtstreeks het gesprek declareren bij uw ziektekostenverzekering. Maar dan moet hij/zij wel een contract afsluiten met die verzekering. Dan vergoed die een standaardbedrag. Bjvoorbeeld 75 euro voor een gesprek (terwijl de normale tarieven hoger zijn). De client krijgt vergoeding minus 10 euro eigen bijdrage. Nadeel voor de client is dat hij/zij niet vrij kan kiezen. Aleen uit de gecontracteerden. Wanneer u naar een psycholoog wilt waarvan u weet dat die een specifieke behandeling geeft of waarvan u weet dat u er baat bij zal hebben of u er veilig bij voelt en hij/zij heeft geen contract dan moet u dus meer betalen -zie boven.

Het nadeel van een contract voor een psycholoog is dat er minder vergoed wordt dan normaal. Voordeel is: mogelijk meer clienten krijgen.
Je zou zeggen waarom geen contract afsluiten met een ziektekostenverzekering. Helaas zitten er nogal wat bureaucratisch addertjes onder het gras. Elke ziektekostenverzekering begint reeksen van eisen te stellen zogauw een psych een contract wil afsluiten. Eisen aan de praktijk (zo mag ik van een verzekering geen praktijk voeren in een ruimte die ik ook gebruik om te studeren) en eisen aan de administratie en aan de rapportage over de client. Zo moet ik declareren via het internet via VECOZO waar ik dan weer een contract mee moet sluiten en via VECOZO - www.vecozo.nl - een overeenkomst digitale gegevensuitwisseling (COV) met de verzekeringen (in de laatste versie 26 stuks). Ik krijg dan een "Certificaat".
Voorbeeld van bureaucratisering: van Achmea kreeg ik een brief over Uzovicodes . Ik citeer uit die brief: "Declaraties over 2009 kunt u met de oude Uzovicode 3312 indienen. declaraties over 2010 kunt u met de Uzovicode 3311 voor Zilveren Kruis Achmea indienen." Zo gaat het nog even door.

Dus samenvattend; BIG nummer + AGB codes + VEKTIS prestatiecodes + contract + COV + Uzovicodes. Ik heb vast nog wat over het hoofd gezien.

Dan heb ik het nog niet gehad over DBC's (diagnose behandel combinaties) en over het EPD (Electronisch Patienten Dossier).

Snapt u nu waarom ik een beetje jaloers ben op mijn tandarts?

Eerlijk gezegd word ik - en veel van mijn collega's - beroerd van deze Kafkaiaanse situatie. Veel psychologen weigeren een contract te sluiten vanwege alle bureaucratische omslachtigheid, onvrijheid voor de client en gevaar voor de privacy van de client. Dat betekent dat zij afhankelijk worden van restitutie en de client duurder uit is.
Bovendien: ik heb het al een paar keer meegemaakt dat een verzekering maanden wachtte met uitbetalen zodat de client moest afhaken en de behandeling ernstig verstoord werd.

Ik begrijp dat er een kwaliteitscontrole dient te zijn maar ik vindt dat nadrukkelijk niet de taak van een ziektekostenverzekering. Die moeten gewoon de behandeling uitbetalen die in hun polis staat en in de wet is vastgelegd.

Waarom laat de overheid toe dat ziektekostenverzekeringen een staat in de staat zijn geworden. De overheid geeft iets uit handen aan een commercieele organisatie dat daar niet hoort.

Hou het simpel: betaal als verzekering gewoon de nota van een geregistreerd psycholoog en laat de client kiezen.

donderdag 8 oktober 2009

De zorgzaamheid verziekt

8 october 2009: Uit een onderzoek van de SP onder 11.000 zorgmedewerkers blijkt dat een op de vijf zou willen afhaken door de last die ze hebben van de bureaucratie en van de kwaliteitsvermindering in de zorg. Meer dan de helft zegt steeds minder plezier in het werk te hebben.

maandag 21 september 2009

Wisselwerkingen

Een tijdlang was gezinstherapie gewoon. Plotseling in de tachtiger jaren waren er op congressen psychiaters en psychologen die verkondigden dat gezinstherapie niet deugde want "daarin werden ouders als schuldigen aangewezen". Een typische truc om tegenstanders onderuit te halen is - zoals hier - dat het gedrag van de tegenstander onjuist wordt beschreven om vervolgens de tegenstander te kunnen elimineren. Tegelijk waren er psychiaters die op dezelfde congressen beweerden dat antidepressiva 80% effect hadden. Een aantoonbare leugen. In kort bestek: manipulatie om het sociale interactieve model te vervangen door het medische individualiserende model. Want dat gaf de mogelijkheid om lastige en dure behandelingen te verstoten en pillen te gaan uitdelen. Dat lukte, ook door te weinig tegenspel van gezinstherapeuten (die wat teveel geimponeerd waren door hun succes en hun waakzaamheid kwijt waren). Kortom de medicus en de farmacy hadden hun toekomst veilig gesteld.

Het vreemde was dat gezinstherapie gebaseerd was op de Algemene Systemen theorie (Bertalanffy). Een gezin is een systeem. En een systeem heeft bepaalde kenmerken. Onder andere dat het gedrag van een systeemlid een functie heeft in relatie tot het systeem. Dat betekent dat je hoogstens het systeem de schuld kan geven van iets maar nooit een individu zoals een moeder of een vader. Zodat het door de psychiaters gehanteerde argument eigenlijk alleen maar liet zien dat ze niets van gezinstherapie begrepen. Maar niemand durfde dat toen te zeggen - ik ook niet, ik zat erbij en ik keek er naar en was verbijsterd.

Een systeem is ingebed. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat een systeem weer een lid kan zijn van een overkoepelend systeem zoals een familie of een groep en ook de gemeenschap waarin het syteem verkeert (kerkgemeenschap; dorp; stad; etcetera). Het systeemmodel maakt duidelijk dat op een gestructureerde manier er sociale beinvloeding is en dat een individu slechts te begrijpen en te behandelen is als je die sociale invloeden op de goede manier onderzoekt.

De algemene systemen theorie en daaruit ontwikkelde modellen, heeft postgevat in alle wetenschappen - het is een soort standaard - behalve in de nederlandse psychiatrie en psychologie die zich onder invloed van managers, medici en politiek heeft ontwikkeld tot een tragische, armzalig monocultuur van individu-gerichte maatregelen.

Hoe dan ook, een persoon is meer dan wat er binnen de grenzen van zijn huid aanwezig lijkt te zijn. Het zieke is dat artsen een individu zelfs hebben gereduceerd tot zijn hersenen en denken dat kennis daarover voldoende is. Een mens is tegenwoordig een brein met wat uitsteeksels.

Een nadeel van gezinstherapie is dat het een manier van interactioneel denken vergde dat niet door iedereen op te brengen is. Causaliteit is bijvoorbeeld circulair ( ik zou overigens liever zeggen: spiralend omdat elk proces zich in de tijd afspeelt en stilstand achteruitgang is ) dus niet: als a dan b maar zoiets als: x > a > b > x2 >. Bij de Selvini Pallazoli - aanpak die zeer effectief is bij zogenaamde psychiatrische stoornissen - heb je twee therapeuten nodig bij het gezin en twee achter de spiegel. Maar dan heb je in 3 sessies het probleem (zoals anorexia) opgelost. Op voorwaarde dat je alle betrokkenen kon bereiken. Moelijk werk. Niet voor elke hulpverlener inzichtelijk. Je moest bijvoorbeeld aan de patient duidelijk maken wat voor een dienst hij voor het systeem verrichte (erkenning ) en de inbreng van alle andere gezinsleden daarbij onder woorden brengen. Vereist nogal wat training.

In ieder geval: in elke wetenschap is externe beinvloeding een open deur behalve in de psychiatrie. Iedereen ervaart elke dag in zijn leven dat hij invloeden ondervindt van de omgeving waarin hij verkeert en van de personen die hij ontmoet of waar hij mee omgaat. Het is zoiets triviaals als 'elke dag gaat de zon op' en "de aarde is rond en draait om de zon'.
Sterk voorbeeld: ik heb het meegemaakt dat een client werd gezien als zwakzinnig totdat zijn ouders waar hij nog bij woonde overleden en hij na korte tijd opbloeide en inmiddels een academische studie voltooid heeft. Iedereen wordt gestimuleerd of belemmerd door factoren of personen 'buiten' hemzelf. Natuurlijk speelt de individuele beleving van die factoren en de mogelijkheden van de persoon ook mee. Maar, wil je iemand begrijpen dan moet je zijn geschiedenis en zijn sociale context kennen. (overigens geldt dat ook voor de hersenen - de hersenen kunnen niet zonder alle inbreng van alle delen van het lichaam en denken doen we niet met onze hersenen maar met ons hele lijf en zelfs misschien met nog meer dan dat).

woensdag 9 september 2009

Bio-psycho-sociaal werken

Een psychiater kijkt naar de hersenen. Een psycholoog kijkt naar de 'geest'. Een maatschappelijk werker kijkt naar de sociale omstandigheden. Drie afzonderlijke disciplines met hun eigen gebied van aandacht.

Maar: Je komt bijvoorbeeld met depressie-klachten bij een van die functionarissen. Dan krijg je slechts hulp bij een van de aspecten van jouw problematiek. De psychiater verdiept zich (meestal) niet in de emotionele voorgeschiedenis, of slechts marginaal en kijkt niet naar de sociale context. Hij/zij heeft daar geen tijd voor en is er niet voor opgeleid - tenzij hij/zij ook psychotherapeut is. De psychiater zal meestal niet veel doen met het feit dat je te weinig beweegt en teveel rood vlees eet en erg onzeker bent over je relatie. En dat je een dubieuse relatie hebt met je vader en dat je moeder zich zwaar schuldig voelt en daarom soms te flexibel is of je tegenstrijdige adviezen geeft. Want zijn/haar focus is de hersenen en stofjes die daarin niet goed functioneren en de pillen die dat zouden kunnen bijsturen.
De psycholoog of psychotherapeut verdiept zich niet in jouw dieet en komt er niet achter dat je bijvoorbeeld liters cola drinkt, hoge bloeddruk hebt, teveel suiker snoept waardoor je regelmatig dips hebt en dat je een beroerde huisvesting hebt en elk dubbeltje moet omdraaien.
Een maatschappelijk werker rekent je financieen met je door en geeft adviezen over huisvesting etcetera maar weet niet veel van lichaam en geest.
Kortom wanneer je aandacht nodig hebt voor alle aspecten van je probleem kom je bij elk te kort.

Ieder van die ggz werkers heeft weer een andere definitie en daardoor beeld van jouw depressie en doet weer andere dingen en ziet een groot deel niet daardoor. Terwijl het eigenlijk zo is dat jouw depressie los staat van de beroepsgroep die er naar kijkt. Het is iets van jou en niet van hen. Maar zo gaan ze er wel mee om en noemen dat - hoe ironisch - client(patient)gericht werken. De psychiater ziet het als een hersenziekte, de psycholoog als het gevolg van een denkstoornis of als aangeleerde hulpeloosheid en de maatschappelijkwerker beperkt zich tot de practische kanten.

Elke ggz werker kijkt door een filter en ziet maar een (klein) deel van het geheel. Wat als jouw depressie het gevolg is van een vitamine of mineralengebrek - vitamine B; magnesium; calcium,; zink; etcetera - wie komt daarachter. Of wanneer het een bijwerking is van medicijnen - bijv. een betablokker bij hoge bloeddruk. Of een gevolg van traumatische ervaringen in jeugd. Of een gevolg van reeele langdurige machteloosheid tgv discriminatie of andere belastende omstandigheden.

Wat er nodig is, is iemand die naar het hele 'plaatje' kijkt. Naar de medische en lichamelijke kanten met een medische/ lichaams deskundigheid - het lichaam als plaats van gevoelens en emoties en bron van welzijn - is in alle disciplines een non-item, doet niet mee - gelukkig zijn er uitzonderingen en hebben sommige therapeuten er wel aandacht voor ) en naar de psychische kanten met een psychologische deskundigheid en naar de sociale en historische kanten.

Er dient een compleet nieuwe ggz opleiding te komen waarin al dat soort deskundigheden aangeleerd worden en de hulpverlener niet meer gevangen is in zijn/haar traditionele discipline en zolang dat nog niet bestaat dient elke hulpverlening gecoordineert te worden door iemand die er voor zorgt dat een client of patient gescreend wordt op al de relevante aspecten onafhankelijk van een van die beroepsgroepen.

woensdag 2 september 2009

genezen of helen?

Het woord "helen" is verdacht omdat het een term is die in de alternatieve sector gebruikt wordt. Maar eigenlijk typeert het de basishouding van een goede hulpverlener. En dat is iemand die:
- respect en waardering heeft voor de hulpvrager;
- zijn eigen hang ups onder controle heeft of geneutraliseerd;
- niet bezig is met presteren maar met stimuleren;
- kennismaakt met de hulpvrager in plaats van met zijn/haar probleem;
- beseft dat kleine oorzaken grote gevolgen hebben en dat grote gevolgen meestal vertaalt kunnen worden naar kleine oorzaken;
- een mens kan zien als een deel van een geheel waar de hulpverlener zelf ook deel van uitmaakt;
- de hulpvraag beziet in een ontwikkelingsperspectief;
- zoekt naar de vraag achter de vraag;
- zich niet verschuilt achter de techniek en de methode;
- de hulpvrager benadert als iemand waar je wat van kan leren;
- helpt om de moeilijkheid de juiste plaats in een geheel te geven in plaats van het eruit te isoleren;
- beseft dat een mens bestaat, en is, in tijd en ruimte en daarin pas begrepen kan worden - dus niet individualiseert maar situeert;
- (wordt vervolgd)

"Genezen" impliceert machtsverschil op een verkeerd nivo en ondergeschiktheid van de hulpvrager aan de redder. Helaas verlangen hulpvragers vaak naar zo'n positie omdat dat in eerste instantie geruststelt. Echter na verloop van tijd lopen ze er door vast (zonder dat altijd te weten).

DBC, konkretisering van een mythe

Om te kunnen declareren moeten psychiaters en psychologen een DBC (diagnose behandelcombinatie) inleveren bij de ziektekostenverzekering. Een DBC koppelt de diagnose aan een behandeltype. Dat lijkt zinnig ware het niet dat beide onvoldoende onderbouwd zijn. Het is vergelijkbaar met een gebrekkig onderhoudsplan voor een huis zonder fundamenten.
In de psychiatrie bestaan geen diagnoses en wat bij gebrek eraan wordt gebruikt zijn categorieen van de DSM IV, een internationaal gebruikt psychiatrisch handboek. De DSM IV (R) levert een voorlopige indeling van observaties van psychische aandoeningen. De DSM IV is prima geschikt voor administratieve doeleinden en statistieken en protocollen maar binnen de hulpverlening is het een zeer schadelijk instrument. De DSM IV is eigenlijk een boekhoudkundig systeem. Het is een kunstgreep om menselijke hoedanigheden te vertalen naar een medisch systeem ten behoeve van de industrialisatie van de hulpverlening en voornamelijk in het voordeel van beleidsmakers, pharmaceuten en ziektekostenverzekeringen.
De DSM IV impliceert dat er zoiets is als een ziekte waar een standaard remedie voor is. Terwijl een psychiatrische aandoening geen ziekte is maar een combinatie van symptomen (klachten) die een onderliggende moeilijkheid uitdrukken.
Een symptoom is vergelijkbaar met het rode lampje dat in de auto gaat branden wanneer het oliepeil te laag is. Dan ga je niet het rode lampje uitschakelen maar je stopt en vult de olie bij en je gaat vervolgens naar de garage om de auto te laten checken.
Het grote probleem is dat het gebruiken van DSM categorieen maakt dat een probleem een ziekte wordt waar vervolgens een "medische" oplossing op wordt losgelaten. Je focust als hulpverlener dan niet meer op de mens maar op een kunstmatige categorie stoornis. Dat zit het creatief en humaan reageren op een "patient" in de weg (ik vindt "patient" overigens teveel lijken op "passief" en gebruik liever het woord "client" - in die zin dat een client mijn opdrachtgever is en niet mijn slachtoffer ). Als iemand een probleem heeft - bijvoorbeeld klachten van somberheid en/of lusteloosheid - dan is dat niet op te lossen door op het probleem te focussen (en tot overmaat van ramp het probleem ook nog eens in een onjuiste terminologie te herformuleren door er een ziekte van te maken ). Een probleem of moeilijkheid dient benadert te worden vanuit het geheel dat de mens (client) is. Een mens heeft een geschiedenis en een sociale context. In die tijd/ruimte context vormen de klachten een logisch aspect van die mens. En kan de klacht juist gewaardeerd worden in plaats van bezoedeld. VOORBEELD: Een "depressie" is vaak een vorm van adaptatie: er is iets aan de hand in het leven van die mens waar hij/zij op dat moment geen oplossing voor heeft en waar een gevoel van hopeloosheid of machteloosheid door ontstaat na verloop van tijd. De daarmee gepaard gaande somberheid dwingt de persoon in de richting van een oplossing door bijvoorbeeld rust te nemen, erover te praten, hulp te vragen, dingen in zichzelf te verwerken en uit te werken, nieuwe inzichten te krijgen, nieuwe dingen te leren, etcetera. Vereist is dan wel een adequate reactie van de omgeving. Wanneer iemand die in zo'n aanpassingsproces zit een diagnose krijgt opgeplakt en pillen krijgt voorgeschreven is hij/zij verloren en loopt het risico om in een levenslange cadans van depressies terecht te komen.
DBC is psychologie geforceerd in het medische model.
Psychische symptomen vloeien voort uit een onderliggende problematiek + individuele gevoeligheid + geschiedenis + omstandigheden. Wat nodig is om dat te behandelen is dat de hulpverlener zich richt op problematiek en gevoeligheid en samen met de client op zoek gaat naar effectieve veranderingen vanuit belangstelling voor wie die mens is en zonder impliciet waardeoordeel (ik ben gezond en hij is ziek).
De focus op DSM IV diagnostiek maakt dat erg moeilijk. De hulpverlener zal dan geneigd zijn om symptomen te gaan bestrijden - het lampje uitdoen in -plaats van storingen in de auto opsporen en herstellen.
De behandelingen in de DBC's dienen "evidence based" te zijn ( eis van oa de verzekering) , dus gebaseerd op wetenschappelijk bewijs. Dat betekent dat kortdurende, goedkoop en makkelijk te onderzoeken behandelingen die tamelijk oppervlakkig zijn - zoals Cognitieve Therapie - een grote voorsprong krijgen. Bovendien kun je vragen stellen bij de betrouwbaarheid en generaliseerbaarheid van de onderzoeken. Uitkomsten van onderzoek blijken vaak in het verlengde te liggen van belangen van de onderzoekers of diens financiers.
Veel mensen met depressie- symptomen hebben een zwaar belaste (traumatische) geschiedenis die hen kwetsbaar maken voor depressief-zijn (somberheid of lusteloosheid). Wat zij nodig hebben is fundamentele veranderingen in hun innerlijk functioneren en/of een andere manier van omgaan met moeilijkheden zodat zij weer een menswaardig leven kunnen gaan leiden. Slechts negatieve denkpatronen bestrijden zoals in Cognitieve Therapie raakt die kern niet waardoor terugval waarschijnlijk wordt. Hoewel er veel clienten zijn die "beter" worden ondanks de hulpverlener die het succes vervolgens op eigen konto schrijft!
Ik heb zelf als psycholoog een kursus cognitieve therapie gedaan en verbaasde me zeer over de simpele gevallen waar we mee moesten oefenen. Ik dacht: mijn clienten hebben een heel andere achtergrond en veel complexere problematiek en hebben veel meegemaakt waar blijft dat in de behandeling.
Ik begrijp dat ziektekostenverzekeringen een beeld willen hebben van de noodzaak van "medisch" handelen en de kosten in de hand willen houden. Ik begrijp dat managers hetzelfde willen. Zij zijn niet of nauwelijks inhoudelijk deskundig. Maar wij - psychiaters en psychologen - worden in een keurslijf gedwongen en moeten op een manier functioneren die ons tegen de borst stuit omdat die niet overeenstemt een goede hulpverlening. En de client (maak niet van clienten patienten!) trekt aan het kortste eind.
Bovendien: goedkoop is duurkoop, beste verzekeringen en managers en politici.
Dan is er nog de kwestie van de privacy - zie Vrij Nederland van 11 april 2009 - maar bovengeschetst gevaar is erger.
En, wat doen beroepsverenigingen van psychologen resp. psychotherapeuten hieraan? Waarom is iedereen zo dociel?
CITAAT via info@deggzlaatzichhoren.nl: Het DBC-systeem blijft de gemoederen in de GGZ bezig houden. In de uitzending van 'Kijken In De Ziel' van dinsdag 18 augustus jl. werd door drie vooraanstaande vakgenoten verwoord hoe het DBC-systeem voorbij gaat aan de essentie van ons vak. Van hen is Nelleke Nicolai vanwege de DBC’s gestopt met haar praktijk; Christa Widlund (Anna Enquist) overweegt hetzelfde te doen. De uitzending is hier http://player.omroep.nl/?aflID=9982445 te zien (vanaf 26:47 gaat het over DBC’s).
Zie ook artikel over- en veel commentaar op DBC's in Vrij Nederland website:
http://www.vn.nl/Maatschappij/ArtikelMaatschappij/PrivacyInDeGeestelijkeGezondheidszorg.htm

Psychiatrie rammelt

Er was een tijd waarin psychiaters ook psychotherapeut waren zodat zij niet onmiddelijk naar de pillen grepen maar eerste eens gingen kijken of een meer psychologische aanpak baat kon verschaffen. Nu lijkt de psychiatrie in de greep van de pillen en de pillenfabrikanten ( zie Trouw van 1april pagina 24 over Joseph Biederman ).
Psychiaters willen graag bij de medisch specialisten horen. Hoe vreemd, want er is nauwelijks bewijs voor het medische van depressie en andere psychische stoornissen die in het ziektemodel worden geforceerd (zoiets als ronde blokjes door een vierkante opening willen duwen). Er wordt wel ontzettend veel geld en moeite geinvesteerd in het vinden van die bewijzen. Depressie bijvoorbeeld is in de psychiatrische optiek een ziekte. Ik houdt me al dertig jaar met depressie bezig maar ik ben daar geen hard bewijs voor tegengekomen. Wel geloof ik dat je van een depressie erg ziek kan zijn. Maar dat is niet hetzelfde.
Veel zogenaamd bewijsmateriaal blijkt toegeschreven te zijn naar sponsors - zoals pillenfabrikanten - die dankbaar gebruik maken van de behoefte aan erkenning van psychiaters. Pillen blijken niet zo effectief als werd gesuggereerd ( zie Dehue 2008 ). Bijwerkingen blijken soms fataal (zoals verhoogde kans op zelfdoding). Regelmatige lichaamsbeweging blijkt effectiever tegen depressie dan pillen en veel gezonder.
Ik geloof wel dat psychiaters mensen echt willen helpen maar de psychiatrie is in de val van het medische model gekukeld. Dat maakt veel slachtoffers. Bovendien hebben psychiaters over het algemeen te weinig tijd voor hun patienten (ook zoiets: een client wordt een patient zogauw hij/zij bij een psychiater belandt) zodat een pil een "snelle" uitweg biedt.
Psychiatrie als een medisch specialisme is een rampzalige constructie. De zogenaamde psychische stoornissen (let op het woord psychisch) hebben een fysieke, psychologische en sociale component. Om een stoornis adequaat te behandelen heb je een bio-psychisch-sociaal repertoir nodig. En de daarbij horende visie. Iets als een ziekte zien is dus erg beperkt en stigmatiserend en isolerend en objectiverend.
Psychiatrie doet aan symptoombestrijding terwijl ze problemen van mensen die moeilijkheden hebben zouden moeten oplossen en wel op zo'n manier dat die mensen in de toekomst zelf terugval kunnen voorkomen (denk aan ontwikkelingshulp). Daarbij bespaart zo'n aanpak een hoop kosten in de toekomst en beperkt het de overdracht van psychische stoornissen naar een volgende generatie.
Oplossing: Voor psychiaters zou een aparte opleiding moeten komen. Geen medische of psychologische faculteit waarbinnen zo'n opleiding gestalte krijgt maar een afzonderlijke faculteit psychiatrie waarin psychologische, biologische en sociale kennis evenredig onderwezen wordt. Dat zou een eenzijdige, beperkende focus voorkomen en de efficiency en effectiviteit van de psychiater aanzienlijk vergroten.

CASUS:
Een jonge vrouw, nu 19 jaar, verblijft al 4 jaar in een bekende psychiatrische instelling in de provincie Utrecht. Sinds vorig jaar augustus zit ze in een gesloten afdeling en brengt elke nacht door in scheurkleding in de isoleer. Voor die tijd moest ze 6 verschillende middelen slikken ( antipsychotica, antidepressiva, lithium ). Wat er aan de hand is zover dat aan haar familie bekend is, is dat ze af en toe wegloopt en dan suicidaal is. Ze was plotseling gestopt met het slikken van de medicatie en zodoende. Waarom ze welke medicatie krijgt blijft duister. Op mijn vraag aan de behandelend arts assistent en de psychiater wat de diagnose is en waar de keuze voor oa lithium (middel tegen manisch-depressiviteit) op gebaseerd was bleek dat er geen diagnose was. VRAAG: waarop is de zware medicatie dan gebaseerd? De arts gaf aan dat er een diagnostisch onderzoek diende plaats te vinden maar dat de patient daaraan niet wilde meewerken. De patient zelf vertelde me dat zij bij de betreffende psycholoog was geweest maar dat ze hem niet begrepen had. Wat mij zeer verbaast als gz-psycholoog is dat na 4 jaar waarin de patiente ook gesprekken had met psychiater en met een psychotherapeute er nog steeds geen diagnose is. Bovendien is het wettelijk verplicht om een behandelplan te maken waarin een diagnose. Is hier sprake van tekortschietende hulpverleners of van het verstrekken van incomplete informatie?
De assistent arts geeft zich in de contacten met de patiente in mijn aanwezigheid bloot als iemand die niet of nauwelijks in staat is om met een meisje van 19 te communiceren. Enkele weken geleden is de patiente verliefd geworden op een medepatient en dat uit zich, zoals bij elk normale tiener in zoenpartijen af en toe. Gezond toch en begrijpelijk? Helaas bleken enkele mannen op de afdeling zo grenzeloos dat zij ook wel een zoen wilden tot schrik van de patiente. Het gevolg is dat zij gestraft werd - zoals gebruikelijk wordt het slachtoffer bestraft - met uren isoleercel per dag, een roulatiesysteem over de afdelingen en er is voor gezorgd dat zij haar vriend niet meer ziet (dit onder het mom van zwangerschapsvoorkoming, waar gezien de persoon van de patiente geen risico op is en bovendien gebruikt zij de pil).
Moeder wil via de familievertrouwenspersoon een klacht indienen maar dat blijkt moeilijk te zijn omdat de arts niets heeft opgeschreven in de status over zijn ingreep en zijn motivering.
Wat heeft een jonge vrouw van 19 jaar nodig in zo'n geval? Ik denk een goed, ondersteunend en begripvol gesprek van vrouw tot vrouw en de ruimte om toch nog iets te leren van het leven. Gewoon een humaan, empathisch contact - het soort dat tegenwoordig uit de mode is omdat het te duur is.
Ik gruw van deze armzalige manier van met mensen omgaan die ook nog kwetsbaar en hulpeloos zijn. Gelukkig heeft de patientenvertrouwenspersoon ingegrepen en is het regime verzacht. Haar moeder heeft moeite gedaan om een gesprek hierover te krijgen met de verantwoordelijk psychiater. Dat lukt niet en ze kreeg een afspraak met de duidelijk zeer onervaren en incompetente assistent-arts die zichzelf ook nog voortdurende tegenspreekt en zich beroept op machteloosheid. Hij was degene die de patiente isoleerde als straf voor "sexuele ontremdheid". (Dan kunnen we dus concluderen dat iedereen van 19 sexueel ontremd is.)
Een jonge vrouw zit nu al een jaar in een gesloten afdeling en in een isoleercel. Op de afdeling gebeurt niets, er is geen werk , er is geen ontspanning, ze mag niet naar muziek luisteren wat haar hobby is. Elk mens zou gek worden in zo'n situatie maar de psychiatrie verwacht blijkbaar dat psychiatrische patienten er beter van worden. Hoe kun je met jezelf leven als je dit werk doet op deze manier? Gelukkig mag ze wel bezoek ontvangen een paar uur per dag.
Wat psychiaters maar niet begrijpen is dat mensen met een stoornis verder gewoon mensen zijn en als mensen dienen te worden behandeld en bejegent en niet als patienten. Mensen worden vereenzelvigd met hun symptomen en gezien als lastig als hun stoornis lastig is. En als iemand "lastig"is volgen er sancties in plaats van mededogen en begrip. Wanneer je van een mens een patient maakt moet je niet verbaasd zijn als er geen beweging meer in komt.
Inmiddels is deze 19 jarige vrouw 'overvallen' dwz zonder vooraankondiging overgeplaatst naar een instelling in Hilversum. Ook haar moeder was niet op de hoogte gesteld tegen alle afspraken in. De bedoeling is dat de patiente (S.) elke 14 dagen overgeplaatst wordt. Moeder is furieus en van streek. Naast-betrokkenen behandelen als betrokkenen kan blijkbaar niet. Veel onrust en frustratie zou kunnen worden voorkomen door goed overleg en het serieus nemen en inschakelen van familieleden. Dat zou ook de patienten zeer ten goede komen. Er is wel overleg met de familie geweest maar daarbij was zelden de verantwoordelijk psychiater aanwezig en verwoede pogingen van moeder om afspraken met hem te maken lukten zelden. De enkele keer
dat dat wel lukte hulde hij zich in machteloosheid. Hij functioneert, lijkt het, meer als cipier dan als behandelaar.

Familieleden zouden uitstekende co-behandelaars kunnen zijn bij een helder en creatief psychotherapeutisch behandelplan maar helaas psychiaters kennen tegenwoordig alleen pillen.

11 augustus: S. blijkt met spoed opgenomen in een Goois ziekenhuis voor een blindedarm operatie. Moeder gaat er heen. Na uren ziet ze haar dochter op de brancard uit de lift komen, breekbaar en bleek. De operatie is geslaagd maar het was kantje boord. De blinde darm scheurde op het moment van operatie. Bloeddruk onder de 40. S. vertelde haar moeder dat zij de afgelopen twee jaar herhaaldelijk vreselijke buikpijn had gehad met koorts, misselijkheid en overgeven en dat nooit actie was genomen door de verantwoordelijk artsen. Men zei dat het door haar eetgedrag kwam. Haar overplaatsing naar Hilversum heeft haar waarschijnlijk het leven gered! Daar hebben ze haar klachten serieus genomen en meteen actie ondernomen. Als ze nog op de vorige locatie, waar ze al 6 jaar verbleef was geweest dan was het mis gegaan.
Inmiddels is S. overgeplaatst naar Parnassia in Den Haag. Zeer plotseling zonder vooraankondiging om weerstand te voorkomen. In Parnassia begint ze met een streng regime en belt wanhopig haar moeder om haar te komen weghalen. Wat is er tegen een vriendelijk en warm onthaal waarin iemand eerst op haar gemak wordt gesteld en uitgebreid wordt geinformeerd? Dan krijg je als behandelaar toch ook meer medewerking! Moeder wordt in het geheel niets gevraagd ondanks dat zij waardevolle informatie zou kunnen geven over voorgeschiedenis en persooon van S. Blunders!
S. raakt over de rooie in de eerste week omdat ze zo gewend is dat in de vorige inrichting van alles werd beloofd en het meestal niet werd nagekomen dat zij een belofte van een vrijheid wantrouwt en er tegen in gaat en agressief wordt (begrijpelijk maar niet een adequate reactie natuurlijk). Wat door de behandelaars natuurlijk negatief wordt geinterpreteert. Verdiep je eerst eens in iemand in plaats van haar meteen weer te stigmatiseren. Is menselijkheid verboden in de psychiatrie?

S. is nu bijna 3 weken op het Centrum voor Intensieve Behandeling van Parnassia. Moeder wacht nog steeds op een uitnodiging voor een gesprek. Een behandelaar vertelde dat S. daar zelf om moet vragen en er argumenten voor moet geven. S. is echter niet goed in staat om zo'n verzoek te doen en te verwoorden.

( Nu op 7 october is moeder er in geslaagd om een afspraak te krijgen met een behandelaar - over 4 weken (sic). S. had weer een conflict op de afdeling omdat ze een lampje dat ze uit een gemeenschapsruimte meenam naar haar kamer had beschadigd. Moeder had ter vervanging een nieuw lampje meegenomen op verzoek van S. Vervolgens werd S. gestraft omdat zij twee lampjes zou hebben ontvreemd. Zij werd niet geloofd toen ze zei dat haar moeder dat tweede lampje had meegebracht. Opvallend is dat door de staf snel vanuit wantrouwen wordt gereageerd. Patienten worden bij voorbaat onbetrouwbaar geacht. Moeder belt op om het misverstand te corrigeren maar er is geen verantwoordelijk behandelaar bereikbaar. )

De behandelaars zijn zich er schijnbaar niet van bewust dat de houding en de invloed van ouders een behandeling kunnen ondersteunen of belemmeren. En dat het alleen al om die reden zinnig is om moeder er in een vroeg stadium bij te betrekken.
S. belt moeder en vertelt dat ze niet meer eet en drinkt, ze wil dood. Moeder laat zich niet in paniek brengen en reageert met een opmerking waaruit S. kan afleiden dat moeder haar niet kan missen. Later belt S. en meldt dat ze weer is gaan eten en drinken.
Moeder van S. en ik hebben een gesprek hierover en we constateren dat een psychiatrische patient ook de kans moet hebben te leren om verantwoordelijkheid voor zichzelf te dragen. In een isoleercel is dat niet mogelijk.

In ZEMBLA (20 sept. 21.50 Ned. 2) was een moeder te zien die slechts gericht lijkt te zijn op de veiligheid van haar minderjarige dochter - die overigens identieke gedragingen en stemmingen heeft als S. -. Deze moeder houdt een verwijzing naar een open afdeling tegen. De goedwillende psychiater slaagt er niet in om haar beleid aan deze moeder over te brengen, lijkt het. Moeder reageert in de film tamelijk afwijzend en negatief kritisch op haar dochter die al haar spullen in vuilniszakken heeft moeten proppen voor de verhuizing. Een goede steunende verbinding - zonder te grote grensoverschrijdingen - met moeder had heilzaam kunnen zijn voor deze puber.
De staf heeft geen contact opgenomen met moeder. Wat de staf doet is onbekend.

Zijn psychiaters nog artsen?
Zijn psychiaters nog artsen? Weten ze nog iets van echte ziekten of kijken ze nog slechts met een psychiatrische bril? Wie weet zijn veel klachten die S. de laatste jaren had wel veroorzaakt door een chronische infectie en werden geinterpreteerd als psychisch.
In mijn werk in de psychiatrie heb ik het herhaaldelijk meegemaakt dat een psychiater een lichamelijke ziekte aanzag voor een depressie of voor een somatisatiestoornis o.i.d. Vaak was ik degene die voorzichtig naar voren bracht dat het wel erg op een Parkinson leek en niet zozeer op een depressie. Voorbeelden: Een jonge vrouw die op de polikliniek naar mij werd verwezen door de internist had dagelijks ernstige depressie-achtige inzinkingen aan het eind van de middag. De psychiater beweerde dat zij PMS had en schreef haar een antidepressivum voor. Het leek mij eigenlijk meer een dip in haar bloedsuikerspiegel. Wat bleek bij navraag: de vrouw deed een intensieve sporttraining elke dag zonder de juiste voeding en deskundige begeleiding. Waardoor zij regelmatig in een hypo terechtkwam. Jaren later bleek zij bovendien een te traag werkende schildklier te hebben. Een andere patient (ik vindt overigens dat "patient" teveel lijkt op "passief") klaagde over extreme pijn in zijn benen zodat hij niet meer kon reizen en zelfs niet naar het toilet kon lopen. Hij werd behandeld voor een depressie. Hij smeekte telefonisch om een consult thuis omdat hij niet naar het ziekenhuis kon komen. Ook zijn huisarts belde een paar keer omdat hij erg bezorgd was. De psychiater was er van overtuigd dat deze klachten psychisch waren en weigerde een huisbezoek. Op een dag trof ik de patient en zijn vrouw in het ziekenhuis na een slecht nieuwsgesprek waarin hij te horen had gekregen dat hij nog twee weken te leven had. Hij bleek kanker in zijn been te hebben. De psychiater weigerde dit geval te bespreken in de teamvergadering.
Richard van Dijck (psychiater) zei eens op een congres: "Als je een hamer in je hand hebt zie je al gauw een spijker". Waar ik het helemaal mee eens ben. Als je de DSM in je hoofd hebt zie je al gauw een psychische stoornis. Ik denk dat het goed is als psychiaters met lege handen beginnen en met een open oor en blik. Zodat de "patient" een kans krijgt om mens te zijn en niet een reeds ingedeeld geval, en uit de verf komt omdat er naar hem geluisterd wordt. Een psychiater is soms/vaak iemand waarin een een slechte arts gecombineerd is met een slechte psycholoog. De goeden niet te na gesproken!!
Het wordt tijd dat er een totaal andere opleiding voor "psychiatrische" hulpverleners komt. En dat er een nieuwe niche voor wordt ontwikkeld: niet medisch en niet puur psychologisch maar Biopsychosociaal .
Gisteren Trudy Dehue gezien in Zomergasten (Ned. 2). Zij heeft een boek geschreven over depressie in nederland: "De Depressie Epidemie. Over de plicht het lot in eigen hand te nemen. " Zij signaleert op de erg voorzichtige manier van een wetenschapper uitwassen bij het categoriseren van mensen tot patienten en bij het voorschrijven van medicijnen. Ik begrijp dat zij er ook nogal tegen is om mensen de verantwoordelijkheid voor hun eigen bestaan te geven of hen daarbij te helpen. Hetgeen mij als schrijver van een zelfhulpboek (Depressie actief overwinnen) wel aan het denken zet. Is het fout om mensen een stuk eigen competentie te bieden? Zij vindt, lijkt het, dat de samenleving of de overheid meer verantwoordelijkheid dient te nemen in het goed behandelen van mensen. Terecht, maar daarmee ben je er nog niet. Ik vind dat mensen ook gereedschap moeten krijgen om autonomer te kunnen leven en minder afhankelijk te zijn van hulp.
Ik kijk op dinsdag avond naar de serie over psychiatrie ( NED.2: Kijken in de ziel ) op TV. Verschillende kopstukken in de psychiatrie worden geinterviewd over hun visie op hun werk. De meesten - psychotherapeuten - blijken een zeer genuanceerd en humane visie te hebben. Een uitzondering is professor Kahn (hoofd psychiatrie UMC Utrecht) die een icoon is van kortzichtig medisch denken en geen spoor van empathie vertoont. Alles is biologisch en medicijnen zijn de oplossing. Treurig dat zo iemand zo'n belangrijke positie heeft. Ik hoop dat zijn werkgevers ook naar dit programma kijken en dat hun het contrast opvalt met zijn collega's (die zich af en toe duidelijk moeten inhouden om hem niet teveel af te kraken ). Als hij mijn student was geweest had ik hem toch liefdevol geadviseerd om fietsenmaker ofzo te worden.

Kijken in de ziel
2 september: Ik zag gisteren weer "Kijken in de ziel" . Prettig om van alle deelnemers ( op een na ) te horen dat zij menselijk zijn en meer zien dan de techniek en de protocollen. Kahn ( prof. UMC Utrecht ) beroemde zich erop dat hij de psychiatrie wetenschappelijk heeft gemaakt. Wat is die man naief! In feite heeft hij een caricartuur van de psychiatrie gemaakt. Treurig - je hoeft als psychiater geen levenservaring te hebben vindt Kahn als je de richtlijnen maar gebruikt. Fundamentalisme!
Ik heb zelf in verschillende commissies gezeten (Trimbos; Altrecht; NvAGG ) die richtlijnen hebben gemaakt. Ze hebben het dan over de "State of the Art" dwz een richtlijn dient de huidige kennis weer te geven. In die commissies werd elke inbreng van psychotherapeuten/psychologen verworpen of tegengewerkt zodat er een schraal technisch product ontstond. En de huidige kennis is slechts de kennis uit publicaties van mensen die vaak de ballen verstand van psychotherapie hebben. Nogmaals fundamentalisme. Vroeger moesten we de bijbel gehoorzamen en nu de richtlijnen opgesteld door mechanistisch denkende. Gelukkig gaf Kahn wel toe dat psychotherapie invloed kan hebben op een patient.
Wat er in de richtlijnen dient te staan volgens mij: Benader de hulpvrager als mens en niet als patient. Check goed of er geen lichamelijke oorzaak is en zoniet geef deze persoon dan een afspraak met een warm, geinterresseerd mens die met belangstelling naar hem/haar luistert en die zich richt op persoonlijke ontwikkeling en creatief genoeg is om de mogelijkheden van de hulpvrager te onderkennen en te ondersteunen.

Trouwens, weten psychiaters wel dat een mens behalve hersenen ook een lichaam heeft? (en een sociale context en een geschiedenis).